05 مهر 1404
درجه‌بندی روغن موتور نشان‌دهنده ویسکوزیته حیاتی و مشخصات عملکردی است که امکان انتخاب فرمول بهینه برای مطابقت با شرایط عملیاتی را فراهم می‌کند. درک انواع مختلف روغن موتور به رانندگان و مکانیک‌ها این امکان را می‌دهد که ویسکوزیته و فرمولاسیون بهینه روغن را برای مطابقت با موتور و شرایط عملیاتی وسیله نقلیه انتخاب کنند. ما در این مقاله قصد داریم که طبقه بندی های مختلف روغن روانکار از نظر کیفیت و ویسکوزیته را معرفی کنیم.
درجه‌بندی روغن موتور یک مفهوم اساسی در صنعت خودروسازی است که توسط انجمن نفت آمریکا (API) و انجمن مهندسین اتومبیل (SAE) تعیین می‌شود. درجه‌بندی روغن موتور به زبان ساده، نشان می دهد که روغن در دمای پایین و بالا چه میزان غلظت و روانی دارد.
طبقه بندی ویسکوزیته روغن موتور
ویسکوزیته روغن موتور یک ویژگی حیاتی است که مقاومت روغن در برابر جریان را مشخص می‌کند. به عبارت ساده، میزان ضخامت یا نازک بودن روغن را تعیین می‌کند. انجمن مهندسان خودرو (SAE) یک طبقه بندی برای ویسکوزیته روغن های موتور ایجاد کرده است که به تعیین غلظت روغن کمک می کند.
چگونه درجه‌بندی روغن موتور را بخوانیم؟
در سیستم SAE، عدد اول نشان‌دهنده درجه جریان زمستانی/سرد است. این عدد هرچه پایین‌تر باشد به معنای پمپاژ آسان‌تر در سرما است. پس از “W”، عدد دوم نشان‌دهنده ویسکوزیته عملیاتی گرم است و هرچه این عدد بالاتر باشد نشان می دهد روغن غلیظ‌تر است و استحکام لایه را در گرما بهتر حفظ می‌کند. این شماره‌گذاری نشان‌دهنده جریان روغن در دماهای بسیار بالا است.
طبقه بندی کیفیت روغن موتور
موسسه نفت آمریکا (API) یک طبقه بندی کیفی برای روغن موتور ایجاد کرده است. طبقه بندی آن به این صورت است که طبقه‌بندی‌های “S” نشان‌دهنده روغن‌های موتور بنزینی و رتبه‌بندی‌های “C” نشان‌دهنده روغن‌های دیزلی هستند. پس از این حروف، استانداردهایی قرار می‌گیرند که نشان‌دهنده رده عملکرد و سال معرفی هستند. هر چه حرف دوم که در کنار “S” و یا “C” قرار می گیرد در حروف الفبا حرف بعدی تری باشد، نشان می دهد که روغن جدید تر است.
روغن های تک درجه ای و چند درجه ای
روغن‌های موتور در فرمول‌های تک درجه‌ای و چند درجه‌ای عرضه می‌شوند که تفاوت‌های اساسی در محدوده دمایی عملکرد آنها وجود دارد. روغن‌های چند درجه‌ای با استفاده از بهبود دهنده‌های شاخص ویسکوزیته، قوی‌ترین محافظت را در آب و هوای متنوع ارائه می‌دهند.
روغن‌های تک درجه‌ای دارای شاخص ویسکوزیته ثابت هستند، به این معنی که با تغییرات دما سازگار نمی‌شوند. آنها برای عملکرد در دماهای سرد زمستان یا گرم فرموله شده‌اند، اما در طیف وسیعی از دماها به طور مؤثر عمل نمی‌کنند.
روغن‌های چند درجه ای مانند 10W-40 و 5W-40 در یک باند دمایی وسیع‌تر عمل می‌کنند. این بدان معناست که آنها در سرما به اندازه کافی جریان می‌یابند، اما در دماهای بالا، لایه روانکاری کافی را از طریق بهبود دهنده‌های شاخص ویسکوزیته حفظ می‌کنند.
انواع روغن موتور بر اساس منبع روغن پایه
روغن‌های موتور بر اساس منابع روغن پایه و شیمی آنها طبقه‌بندی می‌شوند. روغن‌های معدنی معمولی از نفت خام تصفیه می‌شوند و هزینه تولید پایین‌تر و عملکرد اثبات‌شده‌ای دارند. روغن‌های سنتتیکی از روغن‌های پایه سنتتیکی فرموله می‌شوند و جریان سرد بهبود یافته، پایداری در دمای بالا و محافظت در برابر سایش عالی را ارائه می‌دهند.
مخلوط‌های سنتتیکی، روغن‌های پایه معمولی و سنتتیکی را ترکیب می‌کنند و مزایای روغن‌های سنتتیکی را با قیمت پایین‌تری ارائه می‌دهند.
چگونه روغن موتور مناسب را انتخاب کنیم؟
هنگام انتخاب روغن موتور، این مراحل ضروری را در نظر داشته باشید:
برای اطلاع از درجه ویسکوزیته توصیه‌شده و حداقل مشخصات عملکرد، دفترچه راهنمای خودرو خود را بررسی کنید.
ویسکوزیته مناسب SAE را بر اساس آب و هوا و نوع رانندگی خود انتخاب کنید.
عواقب ترکیب روغن با ویسکوزیته‌های متفاوت
مخلوط کردن روغن موتور با ویسکوزیته‌های متفاوت ممکن است در ابتدا بی‌خطر به نظر برسد، اما می‌تواند تأثیرات منفی و ناخواسته‌ای روی عملکرد و دوام موتور خودرو داشته باشد. در ادامه به برخی از پیامدهای احتمالی این کار اشاره می‌کنیم که باید به آنها توجه کنید:
روانکاری ناکافی: قطعات موتور برای محافظت به لایه‌ای با ویسکوزیته مشخص از روغن نیاز دارند. ترکیب روغن‌هایی با ویسکوزیته‌های مختلف ممکن است باعث شود این لایه محافظ به درستی شکل نگیرد و در نتیجه اصطکاک و سایش افزایش یافته و به موتور آسیب برسد.
تغییر در جریان روغن: روغن موتور به گونه‌ای طراحی شده که در دما و شرایط خاصی جریان یابد و بخش‌های حساس موتور را به خوبی پوشش دهد. مخلوط کردن روغن‌ها با ویسکوزیته‌های متفاوت می‌تواند الگوی جریان را تغییر دهد و عملکرد خنک‌کنندگی و محافظتی روغن را کاهش دهد.
افزایش سایش قطعات: ترکیب روغن‌هایی با ویسکوزیته‌های متفاوت ممکن است باعث شود محافظت کافی در برابر سایش ایجاد نشود که در نهایت به تخریب سریع‌تر قطعات موتور و کاهش بازدهی منجر می‌شود.
تغییرات ناخواسته در غلظت: وقتی روغن‌هایی با ویسکوزیته‌های مختلف ترکیب می‌شوند، قوام روغن ممکن است به صورت غیرقابل پیش‌بینی تغییر کند؛ مثلاً روغن غلیظ‌تر، رقیق شود یا روغن رقیق‌تر، غلیظ‌تر شده و این موضوع باعث کاهش کارایی روغن در شرایط مختلف می‌شود.
مسدود شدن فیلتر روغن: ترکیب روغن‌هایی که سازگاری ندارند ممکن است باعث ایجاد لجن و رسوبات شود که فیلتر روغن را مسدود کرده و جریان روغن را محدود می‌کند؛ این امر به کاهش کیفیت روانکاری و افزایش دمای موتور منجر می‌شود.
کاهش بهره‌وری سوخت: استفاده از روغنی با ویسکوزیته نامناسب می‌تواند اصطکاک داخلی موتور را افزایش دهد و باعث کاهش بازدهی سوخت شود؛ در نتیجه مصرف سوخت افزایش می‌یابد که مخالف هدف اصلی استفاده از روغن موتور است.
خطرات مربوط به ضمانت: استفاده از روغن‌هایی با ویسکوزیته‌ای متفاوت از آنچه سازنده توصیه کرده، ممکن است ضمانت خودرو را باطل کند و در صورت بروز مشکل، مسئولیت تعمیرات بر عهده مالک خواهد بود.
روغن‌هایی با ویسکوزیته نزدیک ممکن است به ظاهر مشکلی ایجاد نکنند، اما حتی این تغییرات کوچک هم می‌توانند در شرایط سخت و طولانی‌مدت بر عملکرد تأثیر بگذارند.
با در نظر گرفتن این موارد، برای حفظ سلامت موتور خود، واضح است که بهتر است از مخلوط کردن روغن‌های موتور با ویسکوزیته‌های متفاوت اجتناب کنید. حتی اگر مقدار کمی از یک نوع روغن متفاوت در دسترس دارید، رعایت توصیه‌های کارخانه و استفاده از ویسکوزیته مشخص شده بهترین راهکار است.
نتیجه‌گیری
انتخاب درجه روغن موتور مناسب، عملکرد و طول عمر موتور خودرو را حفظ می‌کند. برای اطلاع از ویسکوزیته توصیه‌شده و رتبه‌بندی کیفی API به دفترچه راهنمای خود مراجعه کنید. روغن‌های باکیفیت مانند فرمولاسیون‌های پیشرفته کانزا از مشخصات لازم برای محافظت از موتورهای مدرن فراتر می‌روند. برای عملکرد روان و دوام بیشتر، فواصل تعویض روغن و درجه‌بندی‌های توصیه‌شده توسط سازنده را در اولویت قرار دهید.